Tegoroczny letni sezon teatralny w Artystycznej Stodole „Chochół” obfitował w nie lada atrakcje. Jak co roku nie zabrakło premiery. Tego lata- sztuka p.t. „Zające na kordonie” - barwna komedia z życia „zielonej granicy” – pogranicza polsko/pruskiego w latach 1918 -1921. W 100 lecie odzyskania przez Polskę niepodległości temat jak znalazł. Nim jednak opowiemy o premierowych „Zającach na kordonie”, chcemy wrócić do wcześniejszego, tegorocznego wydarzenia. Wznowienia spektaklu „Brama”. Obydwa spektakle zasługują na obszerniejszą refleksję, więc podzielimy naszą relację na dwie części. W tym miejscu wypada dodać, że i nasza stodoła „Chochół” też się przygotowała specjalnie do tej uczty teatralnej. Doprowadziliśmy do niej wodę, prąd i kanalizację, a także zadbaliśmy o zniszczone posadzki i sufity. A na otwarcie sezonu letniego 2018 roku…

11, 12 i 13  lipca w naszej  Artystycznej Stodole „Chochół”, zeszłorocznym spektaklem p.t. „Brama”- Stowarzyszenie Twórców i Orędowników Kultury ANIMA zainaugurowało kolejną – V edycję „Mazurskich wędrówek teatralnych”.

Warto nieco przybliżyć ten niecodzienny spektakl, wzbudzający tak duże emocje widzów – zarówno rdzennych mieszkańców Mazur, których dramatycznych historii posłuchać mogliśmy na spotkaniach po spektaklu – jak i nas - „powojennych”.

W tle „Bramy” toczy się mało nam znana, a krwawa historia II wojny światowej. Związana z Königsbergiem /Królewcem – miastem rodzinnym Immanuela Kanta.

Do końca 1944 r. Prusy Wschodnie nie były bezpośrednim teatrem działań wojennych, trwających w innych częściach Europy od pięciu, a w Rosji - tuż za granicą Prus - od ponad trzech lat. Na Mazury przyjeżdżali w dalszym ciągu niemieccy "letniacy" oraz rosnąca liczba uchodźców ewakuowanych ze zbombardowanych miast w głębi Niemiec.

III Rzesza wciąż fundowała (wg. planu kształcenia nowych kadr narodowych socjalistów) stypendia edukacyjne dla ”szczególnie uzdolnionej” młodzieży miasteczek i wsi Prus Wschodnich - w tym Mazur, a pierwszy semestr akademicki w stołecznym Königsbergu rozpoczynał się jak zwykle - po wakacjach.

W nocy z 26 na 27 sierpnia 1944 roku na Königsberg / obecnie Kaliningrad/ - stolicę Prus Wschodnich - nastąpił zmasowany atak lotniczy sił alianckich /tzw. nalot dywanowy/. Trwał on z niewielkimi przerwami do 30 sierpnia. Na miasto zrzucono ok. 1000 szt. bomb burzących i zapalających. Przez te kilka dni obrócono w ruinę ponad 60% zabudowy miejskiej i ok. 25% lokalnego przemysłu. Pod gruzami i na ulicach zginęło ok. 6 tys. osób a 200 tys. pozostało bez dachu nad głową. Przestała istnieć większość uczelni wyższych - w tym najznakomitsze: Albertus-Universität Königsberg (pop. Albertina) - którego jednym z rektorów był Immanuel Kant, a studiował tam m.in. Jan Kochanowski; Konservatorium Königsberg - jedyną w Prusach Wschodnich wyższą uczelnię muzyczną; Kunstakademie Königsberg - Akademię Sztuk Pięknych.

Cele wojskowe w tym incydentalnym nalocie pominięto.

Rok później przestał istnieć przyczynek do odwiecznego matematycznego problemu 7 mostów Królewca: "czy można przejść kolejno przez wszystkie mosty tak, żeby każdy przekroczyć tylko raz?". Wraz z ofensywa wojsk radzieckich mosty zniknęły w nurtach rzeki Pregoły, a pozostała część miasta obrócono w gruzy .

  Inspiracją scenopisarską dla autora „Bramy” była niezwykła historia opowiedziana przez rdzenną mieszkankę Jeleniowa - jednej z naszych podszczycieńskich  wsi.

Spektakl, którego akcja umiejscowiona jest w latach 1935-44, opowiada o losach rodzeństwa "samorodnych" geniuszy artystycznych: Michela- wirtuoza skrzypiec i Emmy - utalentowanej malarki, wychowujących się w biednej, wiejskiej rodzinie mazurskiej. Ich talenty, odkryte przez wiejskiego nauczyciela, zwracają uwagę lokalnych władz powiatowych d. Ortelsburga. Te fundują rodzeństwu specjalne stypendium, umożliwiające kształcenie się w wyższych uczelniach artystycznych Królewca/d. Königsbergu (w Konservatorium i Kunstakademie). Rodzeństwo zdaje egzaminy wstępne, wzbudzając przy tym podziw członków komisji uczelnianych dla wybitnego w obu przypadkach poziomu umiejętności artystycznych.

Jednak za kilka dni rozpoczyna się alianckie bombardowanie dywanowe Królewca, trwające niemalże 6 dób. Miasto zostaje zniszczone. Akademie także.  Dwojgu młodym boleśnie łamie się życie, które tak "bajkowo" i zaskakująco otworzyło się przed nimi niedawno. Rozpoczyna się ich dramatyczny, długi exodus z rodzącymi się pytaniami o talent i człowieczeństwo w obliczu „zarazy”, o miejsce tytułowej „bramy do wolności”.

   Ten wyjątkowy spektakl, powstały w ubiegłym roku na podstawie scenariusza Roberta Wasilewskiego – mieszkańca podszczycieńskiej wsi, wg dramaturgii Romualda Wiczy – Pokojskiego, wyreżyserowany przez Agnieszkę Korytkowską – Mazur, a zagrany brawurowo przez dwójkę aktorów polskiej sceny teatralnej oraz świetną grupę aktorów naturalnych – naszych kolegów, mieszkańców powiatu, pasjonatów teatru i uczestników warsztatów aktorskich – zjednał sobie również w tym roku rzesze odbiorców.

Nasza „teatralna stodoła” zapełniona była po brzegi. Silne emocje i wzruszenia towarzyszyły większości oglądających na każdym spektaklu.

Na widowni i w teatralnym foyer w trakcie zaplanowanych spotkań typu autorskiego, usłyszeć można było wiele osobistych refleksji i zwierzeń związanych z wojenną i powojenną historią regionu. Dyskusji o wrastaniu w swoje miejsce życia i lokalnym odpływie młodej części naszej społeczności.  Mówiono o roli edukacji historycznej i potrzebie aktywności w kształtowaniu kultury naszego regionu.

  Stowarzyszeniu ANIMA, naszemu Nadleśnictwu Spychowo oraz donatorom dziękowali widzowie, a gratulowały władze samorządowe.

Projekt dofinansowano ze środków: Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, Samorządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego oraz Powiatu Szczycieńskiego.

Scenariusz: Robert Wasilewski

Dramaturgia: Romuald Wicza-Pokojski

Reżyseria: Agnieszka Korytkowska-Mazur

Obsada:

Iga Jambor-Skupniewicz - Teatr Agrafka

Krystian Wieczyński - Teatr Wiczy w Toruniu

Marta Andrzejczyk - Teatr Biały w Olsztynie

oraz:

Marta Szyszko, , Kaja Wasilewska, Szczepan Chrzanowski, Adam Bocianiak, Maciej Zawisza, Krzysztof Berendt

skrzypce: Iga Wasilewska

Scenografia : Bartosz Myślak

Muzyka : Robert i Iga Wasilewscy w Wykonaniu Ewy, Kai i Roberta Wasilewskich

Organizator:

Stowarzyszenie Twórców i Orędowników Kultury "ANIMA"

Współorganizator: Nadleśnictwo Spychowo - Lasy Państwowe

Wsparcie: Miejski Dom Kultury W Szczytnie, Zygmunt Rząp i Muzeum Rolnicze w Olszynach, Zakład Gospodarki Komunalnej W Świętajnie, Ochotnicza Straż Pożarna w Piasutnie