Wiedza o procesach zachodzących w przyrodzie i kontrola stanu środowiska leśnego pozwalają leśnikom na wczesną diagnozę zagrożeń, mogących wpłynąć negatywnie na stan lasu. Każdego roku podejmują oni działania mające na celu zachowanie trwałości lasu i zwiększenie jego naturalnej odporności na czynniki szkodotwórcze.

Zagrożenia dzieli się na trzy grupy:

• biotyczne (np. szkodliwe owady, grzyby patogeniczne, ssaki roślinożerne);
• abiotyczne – ekstremalne zjawiska atmosferyczne (np. silne wiatry, śnieg, ulewne deszcze, wysokie i niskie temperatury);
• antropogeniczne – wywołane przez człowieka (np. pożary, zanieczyszczenia przemysłowe, zaśmiecanie lasu).

Przeczytaj więcej o ochronie lasu

Ochrona lasu w Nadleśnictwie Spychowo

W Nadleśnictwie Spychowo głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna i to ona jest najbardziej narażona na różnego rodzaju szkody.

Szczególnie podatne na zagrożenia ze strony patogenów są lasy obrębu Racibór. Wynika to z ich pochodzenia. W latach 20 XX w wyniku gradacji strzygoni choinówki i brudnicy mniszki na wylesionym obszarze ok. 2 300 ha powstały mało zróżnicowane wiekowo i gatunkowo drzewostany z nasion sosny nieznanego pochodzenia. Spowodowało to degradację siedlisk i powstanie pierwotnego ogniska gradacyjnego brudnicy mniszki i strzygoni choinówki. W części południowej największe zagrożenie występuje w kompleksie Spaliny i Księży Lasek, ubogie siedliska Bs i Bśw, uproszczona struktura gatunkowa i wiekowa sprzyja rozwojowi szkodników pierwotnych. Co roku na jesieni przeprowadza się poszukiwania w ściółce leśnej szkodników pierwotnych sosny takich jak np: strzygonia choinówka, osnuja gwiaździsta, poproch cetyniak, barczatka sosnówka, które zimują w postaci larwy, kokonu lub gąsienicy.

Nadleśnictwo dąży do wzbogacenia biocenoz i wzmożenia oporu środowiska poprzez stworzenie korzystnych warunków do rozwoju naturalnych wrogów foliofagów. W nowozakładanych uprawach, na ubogich siedliskach tworzone są gniazda biocenotyczne, które w przyszłości staną się remizami. Inicjowane są odnowienia naturalne, co pozwala osiągnąć szybszą regenerację biocenoz, tam gdzie było to możliwe prowadzi się przebudowę drzewostanów w kierunku drzewostanów wielogatunkowych. Drzewa dziuplaste podlegają ochronie i ewidencji, na uprawach pozostawia się kępy starodrzewu, różnicujące strukturę wiekową i piętrową. W roku 2002 podjęto udaną próbę kolonizacji mrówek.
 

Nadleśnictwo położone jest w pasie, w którym spotykane są huraganowe wiatry i gwałtowne burze. W grudniu 1999r. wiatr spowodował straty w ilości 25 tys m3, w styczniu 2001r.wystąpiły śniegołomy w ilości 6 tys.m3, w styczniu 2002r. powstały wiatrołomy w ilości 7 tys. m3. W wyniku tych zdarzeń, przy sprzyjających warunkach atmosferycznych (suche i ciepłe lata) nastąpił wzrost liczebności populacji szkodników wtórnych, głównie kornika drukarza.

Walka ze szkodnikami wtórnymi prowadzona jest przez usuwanie drzew zasiedlonych, wykładanie pułapek feromonowych i drzew pułapkowych. Zasiedlone gałęzie są zrębkowane, posusz jałowy pozostawiany w lesie.

Jednym z najgroźniejszych szkodników upraw jest szeliniak sosnowiec. Co roku ogranicza się jego populację w nowo zakładanych uprawach. Stosowane są różne metody walki z tym owadem, wykłada się wałki chwytne, pułapki feromonowe. Najskuteczniejszą metodą okazało się przelegiwanie zrębów (pozostawienie nieodnowionej powierzchni) na siedliskach borowych, przez okres dwóch lat. Zmniejszone zagrożenie pozwoliło zrezygnować całkowicie z oprysków insektycydami.

Bardzo ważnymi sprzymierzeńcami leśnika w walce z nadmiernym rozmnożeniem się szkodliwych owadów są ptaki. Aby poprawić ich warunki bytowania, wywieszamy w lasach budki lęgowe, a zimą dokarmiamy, gdy panują trudne warunki.

Z innych szkodników owadzich na terenie nadleśnictwa występuje smolik znaczony, który wraz z opieńką miodową wyrządza szkody w uprawach i młodnikach. Walkę z opieńką w uprawach i młodnikach prowadzono poprzez wyrywanie opanowanych drzewek. Innym, ważnym patogenem grzybowym jest huba korzeniowa powodująca duże szkody w drzewostanach porolnych. Hubę ogranicza się stosując preparat Pg-IBL wykorzystujący naturalną konkurencję huby z grzybem Phlebiopsis gigantea.

Powstałe luki i przerzedzenia sprzyjają występowaniu przypłaszczka granatka, który z cetyńcem był głównym sprawcą wydzielania się posuszu sosnowego.

W uprawach i młodnikach znaczne szkody wyrządzała zwierzyna płowa. Szkody ograniczane są przez zabezpieczanie sadzonek na uprawach wełną owczą. Sosna przed spałowaniem chroniona jest osłonkami. Dodatkowo wykłada się drzewa zgryzowe. Cenne fragmenty upraw są grodzone. W ostatnich latach notowano także szkody spowodowane przez bobry. Na terenie leśnictwa Strużki bobry podtopiły 19ha drzewostanu i zalały 6,62 ha łąki. W celu ochrony przed zalewaniem upraw i prywatnych łąk stosowane są rury przelewowe w tamach bobrowych.

Zagrożeniem dla upraw i młodników są także czynniki abiotyczne. W maju 2000 roku odnotowano szkody od przymrozków późnych na powierzchni 103,8 ha. Szczególnie ucierpiały: dąb, olcha, jesion, i brzoza na uprawach.